Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał wśród Bhaggów w Sumsumaragira w Parku Jeleni w Gaju Bhesakala. Przy tej okazji czcigodny Anuruddha mieszkał wśród Cetiów, we Wschodnim Parku Bambusowym. Podczas gdy czcigodny Anuruddha przebywał w samotności, następujący kurs myśli powstał w jego umyśle:
„Ta Dhamma jest dla tego kto chce niewiele, nie dla tego kto chce wiele. Ta Dhamma jest dla tego kto zadowolony, nie dla tego kto niezadowolony. Ta Dhamma jest dla tego kto odosobniony, nie dla rozmiłowanego w towarzystwie. Ta Dhamma jest dla tego kto jest energiczny, nie dla tego kto jest leniwy. Ta Dhamma jest dla tego z ustanowioną uważnością, nie dla tego o skonfundowanym umyśle. Ta Dhamma jest dla tego kto jest skoncentrowany, nie dla tego kto jest nieskoncentrowany. Ta Dhamma jest dla tego kto mądry, nie dla tego kto niemądry”.
Zrealizowany poznał w swoim umyśle kurs myśli czcigodnego Anuruddhy. Wtedy, tak jak silny człowiek mógłby wyprostować swoją zgiętą rękę, lub zgiąć swą wyprostowana rękę, Zrealizowany zniknął z miejsca Bhaggów w Sumsumaragira w Parku Jeleni w Gaju Bhesakala i pojawił się przed czcigodnym Anuruddhą wśród Cetiów, we Wschodnim Parku Bambusowym. Zrealizowany usiadł na przygotowanym dla niego miejscu. Wtedy czcigodny Anuruddha złożył mu hołd i usiadł z boku, i Zrealizowany rzekł do niego: „Dobrze, dobrze, Anuruddho! To dobrze, że rozważałeś te myśli wielkiego człowieka, mianowicie:
'Ta Dhamma jest dla tego kto chce niewiele, nie dla tego kto chce wiele. Ta Dhamma jest dla tego kto zadowolony, nie dla tego kto niezadowolony. Ta Dhamma jest dla tego kto odosobniony, nie dla rozmiłowanego w towarzystwie. Ta Dhamma jest dla tego kto jest energiczny, nie dla tego kto jest leniwy. Ta Dhamma jest dla tego z ustanowioną uważnością, nie dla tego o skonfundowanym umyśle. Ta Dhamma jest dla tego kto jest skoncentrowany, nie dla tego kto jest nieskoncentrowany. Ta Dhamma jest dla tego kto mądry, nie dla tego kto niemądry'.
Zatem, Anuruddho, rozważ również tą ósmą myśl wielkiego człowieka: 'Ta Dhamma jest dla tego kto rozmiłowuje się w nie-dialektyce, kto cieszy się nie-dialektyką, nie dla tego, kto rozmiłowuje się w dialektyce, kto cieszy się dialektyką'.
Kiedy, Anuruddho, rozważysz te osiem myśli wielkiego człowieka, wtedy kiedy tylko zechcesz, odłączony od zmysłowych przyjemności, odłączony od niekorzystnych stanów, wkroczysz i będziesz trwał w pierwszej jhanie, składającej się z błogości i przyjemności zrodzonych z odosobnienia, stowarzyszonych z myśleniem i rozważaniem.
Kiedy rozważysz te osiem myśli wielkiego człowieka, wtedy kiedy tylko zechcesz, z zanikiem myślenia i rozważania, wkroczysz i będziesz trwał w drugiej jhanie, charakteryzującej się spokojem i zjednoczeniem umysłu i składającej się z błogości i przyjemności zrodzonych z koncentracji, bez myślenia i rozważania.
Kiedy rozważysz te osiem myśli wielkiego człowieka, wtedy kiedy tylko zechcesz, z zanikiem również błogości, trwając w równowadze, uważny i jasno pojmujący, doświadczając przyjemności cielesnej, wkroczysz i będziesz trwał w trzeciej jhanie, o której szlachetni mówią: 'Jest zrównoważonym, uważnym, tym kto trwa szczęśliwy'.
Kiedy rozważysz te osiem myśli wielkiego człowieka, wtedy kiedy tylko zechcesz, z porzuceniem przyjemności i bólu, i z uprzednim zanikiem radości i smutku, wkroczysz i będziesz trwał w czwartej jhanie, ani bolesnej ani przyjemnej, charakteryzującej się oczyszczoną uważnością przez równowagę.
Kiedy, Anuruddho, rozważysz te osiem myśli wielkiego człowieka, i osiągniesz na życzenie, bez kłopotu czy problemów te cztery jhany konstytuujące wyższy umysł, i będące przyjemnymi przebywaniami tutaj i teraz, wtedy, podczas gdy trwając zadowolony, twoja szmaciana szata będzie ci się wydawała takim jak różnokolorowe ubranie wydaje się gospodarzowi czy synowi gospodarza; i będzie służyła ku uciesze, uldze, i swobodzie, i dla realizacji wygaszenia.
Kiedy, Anuruddho, rozważysz te osiem myśli wielkiego człowieka, i osiągniesz na życzenie, bez kłopotu czy problemów te cztery jhany konstytuujące wyższy umysł, i będące przyjemnymi przebywaniami tutaj i teraz, wtedy, podczas gdy trwając zadowolony, twoje wyżebrane jedzenie będzie ci się wydawało jakim danie z oczyszczonego ryżu o czarnych ziarnach podane z wieloma rodzajami sosów i warzyw wydaje się gospodarzowi czy synowi gospodarza; i będzie służyło ku uciesze, uldze, i swobodzie, i dla realizacji wygaszenia.
Kiedy, Anuruddho, rozważysz te osiem myśli wielkiego człowieka, i osiągniesz na życzenie, bez kłopotu czy problemów te cztery jhany konstytuujące wyższy umysł, i będące przyjemnymi przebywaniami tutaj i teraz, wtedy, podczas gdy trwając zadowolony, twoje miejsce pobytu u korzenia drzewa będzie ci się wydawało jakim dom o spadzistym dachu, otynkowany od zewnątrz i wewnątrz, bez szczelin, z założonymi zasuwami i zamkniętymi okiennicami, wydaje się gospodarzowi czy synowi gospodarza; i będzie służyło ku uciesze, uldze, i swobodzie, i dla realizacji wygaszenia.
Kiedy, Anuruddho, rozważysz te osiem myśli wielkiego człowieka, i osiągniesz na życzenie, bez kłopotu czy problemów te cztery jhany konstytuujące wyższy umysł, i będące przyjemnymi przebywaniami tutaj i teraz, wtedy, podczas gdy trwając zadowolony, twoje łóżko czy siedzenie wykonane ze słomy, będzie ci się wydawało jakim kanapa wyłożona skórami, kocami, obłożona skórą jelenia, z baldachimem i z czerwonymi poduszkami pod głowę i stopy, wydaje się gospodarzowi czy synowi gospodarza; i będzie służyło ku uciesze, uldze, i swobodzie, i dla realizacji wygaszenia.
Kiedy, Anuruddho, rozważysz te osiem myśli wielkiego człowieka, i osiągniesz na życzenie, bez kłopotu czy problemów te cztery jhany konstytuujące wyższy umysł, i będące przyjemnymi przebywaniami tutaj i teraz, wtedy, podczas gdy trwając zadowolony, twoje lekarstwo ze sfermentowanego moczu, będzie ci się wydawało jakimi rozliczne medykamenty z ghee, masła, oleju, miodu, i melasy wydają się gospodarzowi czy synowi gospodarza; i będzie służyło ku uciesze, uldze, i swobodzie, i dla realizacji wygaszenia.
Zatem, Anuruddho, powinieneś spędzić następną porę deszczową właśnie tutaj, wśród Cetiów, we Wschodnim Parku Bambusowym”. „Tak, czcigodny panie”, odpowiedział czcigodny Anuruddha.
Wtedy, po pouczeniu czcigodnego Anuruddhy, tak jak silny człowiek mógłby wyprostować swoją zgiętą rękę, lub zgiąć swą wyprostowana rękę, Zrealizowany zniknął czcigodnemu Anuruddzie przebywającego wśród Cetiów, we Wschodnim Parku Bambusowym i pojawił się wśród Bhaggów w Sumsumaragira w Parku Jeleni w Gaju Bhesakala. Zrealizowany usiadł na przygotowanym dla niego miejscu, i odezwał się do mnichów: „Nauczę was, mnisi, ośmiu myśli wielkiego człowieka. Słuchajcie i bacznie uważajcie na to co powiem”. „Tak, czcigodny panie”, odpowiedzieli ci mnisi. Zrealizowany rzekł to:
„A jakie jest, mnisi, te osiem myśli wielkiego człowieka? 'Ta Dhamma jest dla tego kto chce niewiele, nie dla tego kto chce wiele. Ta Dhamma jest dla tego kto zadowolony, nie dla tego kto niezadowolony. Ta Dhamma jest dla tego kto odosobniony, nie dla rozmiłowanego w towarzystwie. Ta Dhamma jest dla tego kto jest energiczny, nie dla tego kto jest leniwy. Ta Dhamma jest dla tego z ustanowioną uważnością, nie dla tego o skonfundowanym umyśle. Ta Dhamma jest dla tego kto jest skoncentrowany, nie dla tego kto jest nieskoncentrowany. Ta Dhamma jest dla tego kto mądry, nie dla tego kto niemądry. Ta Dhamma jest dla tego kto rozmiłowuje się w nie-dialektyce, kto cieszy się nie-dialektyką, nie dla tego, kto rozmiłowuje się w dialektyce, kto cieszy się dialektyką'.
Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto chce niewiele, nie dla tego co chce wiele', w odniesieniu do czego to zostało powiedziane? Tu, kiedy mnich jest tym kto chce niewiele, nie chce on: 'Niech ludzie wiedzą o mnie, że jestem tym kto chce niewiele'. Kiedy jest zadowolony, nie chce: 'Niech ludzie wiedzą o mnie, że jestem zadowolony'. Kiedy jest odosobniony, nie chce: 'Niech ludzie wiedzą o mnie, że jestem odosobniony'. Kiedy jest energiczny, nie chce: 'Niech ludzie wiedzą o mnie, że jestem energiczny'. Kiedy jest uważny, nie chce: 'Niech ludzie wiedzą o mnie, że jestem uważny'. Kiedy jest skoncentrowany, nie chce: 'Niech ludzie wiedzą o mnie, że jestem skoncentrowany'. Kiedy jest mądry, nie chce: 'Niech ludzie wiedzą o mnie, że jestem mądry'. Kiedy rozmiłowuje się w nie-dialektyce, nie chce:' Niech ludzie wiedzą o mnie, że jestem tym, kto rozmiłowuje się w nie-dialektyce'. Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto chce niewiele, nie dla tego co chce wiele', to w odniesieniu do tego to zostało powiedziane.
Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto zadowolony, nie dla tego, kto niezadowolony', w odniesieniu do czego to zostało powiedziane? Tu, mnich jest zadowolony z jakiegokolwiek rodzaju szat, jedzenia, miejsc pobytu, i lekarstw dla chorych. Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto zadowolony, nie dla tego, kto niezadowolony', to w odniesieniu do tego to zostało powiedziane.
Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla odosobnionego, nie dla rozmiłowanego w towarzystwie', w odniesieniu do czego to zostało powiedziane? Tu, kiedy mnich jest tym kto odosobniony, mnisi, mniszki, świeccy wyznawcy i świeckie wyznawczynie, królowie, królewscy ministrowie, przywódcy innych sekt i uczniowie należący do innych sekt, podchodzą do niego. W każdym przypadku, z umysłem który skłania się, kieruje i inklinuje ku odosobnieniu, oderwaniu, rozmiłowując się w wyrzeczeniu, daje im mowę niezmiennie związaną z wyproszeniem ich. Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego udającego się na odosobnienie, nie dla rozmiłowanego w towarzystwie', to w odniesieniu do tego to zostało powiedziane.
Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto jest energiczny, nie dla tego kto jest leniwy', w odniesieniu do czego to zostało powiedziane? Tu, mnich pobudził energię dla porzucenia niekorzystnych cech, i pozyskania korzystnych cech, jest silny, stały w wysiłku, nie uchyla się od obowiązku kultywowania korzystnych cech. Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto jest energiczny, nie dla tego kto jest leniwy', to w odniesieniu do tego to zostało powiedziane.
Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego z ustanowioną uważnością, nie dla tego o skonfundowanym umyśle', w odniesieniu do czego to zostało powiedziane? Tu, mnich jest uważny, dysponujący nadrzędną uważnością i czujnością, pamięta i przypomina sobie co zostało zrobione i powiedziane dawno temu. Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego z ustanowioną uważnością, nie dla tego o skonfundowanym umyśle', to w odniesieniu do tego to zostało powiedziane.
Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto jest skoncentrowany, nie dla tego kto jest nieskoncentrowany', w odniesieniu do czego to zostało powiedziane? Tu odłączony od zmysłowych przyjemności, odłączony od niekorzystnych stanów, mnich wkracza i trwa w pierwszej jhanie, składającej się z błogości i przyjemności zrodzonych z odosobnienia, stowarzyszonych z myśleniem i rozważaniem. Z zanikiem myślenia i rozważania, wkracza i trwa w drugiej jhanie, charakteryzującej się spokojem i zjednoczeniem umysłu i składającej się z błogości i przyjemności zrodzonych z koncentracji, bez myślenia i rozważania. Z zanikiem również błogości, trwając w równowadze, uważny i jasno pojmujący, doświadczając przyjemności cielesnej; wkracza i trwa w trzeciej jhanie, o której szlachetni mówią: 'Jest zrównoważonym, uważnym, tym kto trwa szczęśliwy'. Z porzuceniem przyjemności i bólu, i z uprzednim zanikiem radości i smutku, mnich wkracza i trwa w czwartej jhanie, ani bolesnej ani przyjemnej, charakteryzującej się oczyszczoną uważnością przez równowagę. Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto jest skoncentrowany, nie dla tego kto jest nieskoncentrowany', to w odniesieniu do tego to zostało powiedziane.
Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto mądry, nie dla tego kto niemądry', w odniesieniu do czego to zostało powiedziane? Tu, mnich jest mądry, posiada mądrość widzącą powstawanie i zanik, która jest szlachetna i penetrująca i prowadzącą do pełnego wyczerpania cierpienia. Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto mądry, nie dla tego kto niemądry, to w odniesieniu do tego to zostało powiedziane.
Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto rozmiłowuje się w nie-dialektyce, kto cieszy się nie-dialektyką, nie dla tego, kto rozmiłowuje się w dialektyce, kto cieszy się dialektyką', w odniesieniu do czego to zostało powiedziane? Tu, umysł mnicha skłania się ku wstrzymaniu dialektyki, staje się spokojny, ustabilizowany i jest w tym wyzwolony. Kiedy zostało powiedziane: 'Ta Dhamma jest dla tego kto rozmiłowuje się w nie-dialektyce, kto cieszy się nie-dialektyką, nie dla tego, kto rozmiłowuje się w dialektyce, kto cieszy się dialektyką', to w odniesieniu do tego to zostało powiedziane”.
Wtedy, czcigodny Anuruddha spędził następny sezon deszczowy wśród Bhaggów w Sumsumaragira w Parku Jeleni w Gaju Bhesakala. Mieszkając samotnie, oderwany, uważny, pilny i zdecydowany, w niedługim czasie, czcigodny Anuruddha zrealizował sam dla siebie z bezpośrednią wiedzą, tutaj i teraz, ten najwyższy cel świętego życia dla którego szlachetnie urodzeni słusznie odchodzą z domowego życia w bezdomność i wkroczywszy weń, trwał w nim. Wiedział on bezpośrednio: „Narodziny wyczerpane, święte życie przeżyte, co trzeba było wykonać, zostało wykonane, nigdy więcej tego stanu istnienia”. I czcigodny Anuruddha stał się jednym z arahatów.
Przy tej okazji, po zrealizowaniu poziomu arahata, czcigodny Anuruddha wypowiedział te wersy:
Zrozumiawszy me myśli
największy nauczyciel na świecie,
przyszedł do mnie za pomocą nadludzkich mocy,
ciałem stworzonym z umysłu.
Pouczył mnie o czymś więcej,
niż zawierały moje myśli,
Budda, rozmiłowany w nie-dialektyce,
poinstruował mnie o nie-dialektyce.
Nauczywszy się tej Dhammy,
rozmiłowałem się w jego nauczaniu.
Zdobyłem trzy prawdziwe wiedze;
Nauka Buddy została wykonana.
AN VIII, 30
